تلقیح اسپرم به داخل رحم (IUI)
تلقیح داخل رحمی (IUI) که عملی نسبتا ساده و بدون درد است، شامل قرار دادن اسپرم مرد درون رحم زن برای تسهیل باروری می‌باشد. در این روش درمانی که لازمه انجام آن اطمینان از وجود لوله های سالم خانم است، عمل دریافت تخمک از زن انجام نمی‌گیرد و عمل تخمک‌گذاری و باروری آن مشابه روش طبیعی انجام می‌شود. بنابراین تلقیح داخل رحمی به عنوان یکی از روش‌های کمک باروری (ART) در نظر گرفته نمی‌شود.
تلقیح داخل رحمی یک روش درمان ناباروری است که اغلب توسط زوج‌های جوان که طی مدت حداقل یک سال سعی در بچه‌دار شدن داشته‌اند، انتخاب می‌شود. هدف از IUI، افزایش تعداد اسپرم‌هایی است که به لوله‌های فالوپ محل باروری تخمک می‌رسند و به این ترتیب احتمال باروری را بالا می‌برند.
در IUI از دستگاه سونوگرافی (اولتراسوند) برای تعیین اندازۀ فولیکول‌های در حال رشد حاوی تخمک استفاده می‌شود. پس از رشد کامل فولیکول‌ها و رسیدن تخمک‌ها به مراحل بلوغی مناسب، هورمون HCG نیز برای تحریک آزاد شدن تخمک‌ها از فولیکول‌ها به کار می‌رود.
همچنین نمونۀ مایع منی برای جدا کردن اسپرم‌های نُرمال و متحرک از آن، در آزمایشگاه شستشو داده می‌شود. پس از آماده سازی و كيفيت بخشي اسپرم در آزمایشگاه، مایع منی توسط یک کاتتر (لوله ظریف قابل ارتجاع) از طریق واژن (دهانه رحم) به درون رحم تزریق مستقیم می‌شود. این فرآیند، تعداد سلول‌های اسپرم که در رحم قرار می‌گیرند را به مقدار بیشنیه می‌رساند و به این ترتیب احتمال بارداری را افزایش می‌دهد. در آمیزش طبیعی حدود 10 درصد از کل اسپرم های انزالی از واژن به گردن رحم می رسند و با عمل IUI تعداد بیشتری از اسپرم های با کیفیت مناسب به داخل رحم راه می یابند.
بر اساس پژوهش ها، تجویز دارو جهت تحریک تخمک گذاری نیز می تواند شانس باروری را به میزان زیادی افزایش دهد. بعد از شروع دارو، در روزهای مختلف سونوگرافي انجام می شود و زمانی که فولیکول (کیسه حاوی تخمک در تخمدان) به اندازه مناسب رسید، داروی HCG به صورت عضلانی تزریق می شود که سبب بلوغ تخمک و انجام تخمک گذاری می گردد. 40 ساعت بعد از تزریق HCG، بیمار مراجعه کرده و عمل IUI انجام می گیرد.
این روش زمان بر نیست و حداقل مشکل را برای زوج به دنبال دارد. انجام IUI دردناک نیست اما در خانم‌هایی که نسبت به معاینات زنان حساس می‌باشند، عبور کاتتر از گردنۀ رحم ممکن است کمی درد و گرفتگی ایجاد کند که البته موقتی بوده و با تمام شدن عمل، برطرف می‌شود. در صورتی که کاتتر، گردنۀ رحم را خراش داده باشد ممکن است پس از عمل کمی لکه‌بینی به دید شود اما در مدت کوتاهی متوقف می‌شود.
پس از IUI نیازی به بستری نیست و معمولاً مدت کمی بعد از انجام فرآیند، بیمار مرخص شده و می تواند فعالیت معمولی در حد متعارف داشته باشد و نیازی به استراحت مطلق نیست . این روش به دلیل ساده بودن و نزدیکتر بودن به روند طبیعی، تا چندین نوبت (معمولا 4-3 بار) با صلاحدید پزشکان قابل تکرار می باشد و در صورت عدم موفقیت، بیمار مجدداً توسط پزشک مشاوره شده و جهت میکرواینجکشن یا IVF تصمیم گیری می شود.
موارد کاربرد IUI
تلقیح درون رحمی یا IUI معمولا برای زوج هایی پیشنهاد می شود که دارای یکی از مشکلات زیر هستند.
- در صورتی که زن بارور بوده و مرد مشکلاتی مانند کمی حجم مایع منی، کم بودن تعداد اسپرم (کمتر از 5 میلیون اسپرم متحرک نُرمال در کل نمونه منی)، تحرک کم اسپرم (حرکت پیشرونده اسپرم‌ها کمتر از 50 درصد باشد)، شکل غیر طبیعی اسپرم، وجود آنتی اسپرم آنتی بادی (Anti sperm Antibodies) در مايع منی داشته باشد،IUI می‌تواند شانس برخورد اسپرم با تخمک را افزایش دهد.
- در مواردی که عدم امکان انزال درون واژن توسط مرد در اثر ناتوانی جنسی ( ناتوانی در ايجاد و حفظ حالت نعوظ ) و يا اختلالات ساختمانی آلت تناسلی، فلج اندام تحتانی مرد يا وجود انزال پس رونده و یا کاهش میل جنسی وجود داشته باشد، استفاده از IUI یک شروع مناسب برای اسپرم است اما باید خود اسپرم توانایی لازم برای رسیدن به تخمک و باروری آن را داشته باشد.
- ممکن است زن دارای مشکل در آناتومی و یا ترشحات گردن رحم (موکوس سرويکس) باشد؛ مثلاً مخاط گردن رحم غلیظ و چسبناک باشد یا ترشحات کشنده اسپرم در دهانه رحم وجود داشته باشد و یا مخاط دهانه رحم کم باشد که اجازه عبور به اسپرم داده نشود؛IUI به اسپرم این امکان را می‌دهد که بتواند بدون نیاز به عبور از مخاط گردن رحم مستقیماً به داخل رحم تزریق گردد. (وجود مشکل در موکوس سرويکس را می توان در حين انجام تست (Post Coital Test – PCT) مشخص نمود.)
- اختلالات ایمنی منجر به ناباروری شده باشد و یا به علت درد و شرایط خاص در زن مانند واژينيسم (واژینیسموس یا انقباض غيرارادی عضلات واژن به نحوی که تماس جنسی را غيرممکن می سازد) امکان مقاربت طبیعی وجود نداشته باشد.
- خانم هایی که مبتلا به اندومتريوز خفيف يا متوسط هستندو یا مشکلات مربوط به تخمک گذاری دارند.
- IUI در زوجینی که مدت باروری طول کشیده و در اصطلاح دچار "ناباروری نامشخص" شده اند نیز می تواند مؤثر باشد.
زنان با سن پایین‌تر از 35 سال، معمولاً نرخ موفقیت بالاتری نسبت به زنان بالاتر از 35 سال دارند اما میزان متوسط موفقیت برای IUI از 10 تا 20 درصد در یک سیکل است. در IUI همچون دیگر روش‌های تلقیح خارج رحمی، میزان موفقیت در وهلۀ اول به سلامت و کیفیت اسپرم و تخمک بستگی دارد.